Surfen met een helm: vrijheid én bescherming

Geschreven door Channah Brandsema (Insta: @channahbrandsema): Surfgirl, surfinstructeur en sportfysio in Den Haag. Sinds een jaar heeft Channah niet-aangeboren hersenletsel door een surfongeluk en sindsdien surft ze met een helm. In deze blog deelt ze haar kennis, haar persoonlijke verhaal én manieren waarop jij kunt helpen.

Surfen is spelen met de kracht van de zee. Het gevoel van vrijheid, de adrenalinerush als je de golf pakt, of juist de rust wanneer je simpelweg in het water ligt te wachten. Iedereen heeft zijn eigen reden om het water in te gaan. Voor sommigen is het puur sport, voor anderen recreatief of een vorm van therapie. Maar één ding delen we allemaal: we surfen in een steeds drukker wordende lineup. De populariteit van surfen neemt toe, en zo ook de risico’s.

Onzichtbaar maar toch ernstig

Door die toenemende drukte neemt ook de kans op ongelukken toe. Een botsing is zo gebeurd. Niet alle letsels zijn direct zichtbaar. Bij een snee is het duidelijk maar bij een klap tegen het hoofd is het een ander verhaal. De klachten komen soms pas weken later. Opvolging en de juiste diagnostiek is cruciaal in het herstel. 

Dit besef wil ik met jullie delen, want hersenletsel door surfongevallen is minder zichtbaar dan gebroken botten, maar minstens zo ingrijpend. De impact van een vin, board of rail van een surfboard is onvoorspelbaar en voor iedereen anders. De een staat na een klap gewoon weer op, de ander heeft maanden of zelfs jaren nodig om weer te herstellen.

Wat zegt de wetenschap?

Traumatisch hersenletsel ontstaat door een val of directe klap op het hoofd. Ook in watersporten zoals surfen, kitesurfen en wakeboarden kan dat voorkomen. Bekend is dat meer dan 85.000 mensen per jaar traumatisch hersenletsel oplopen. Voor zover mij bekend zijn er geen cijfers bekend over het ontstaan van hersenletsel bij surfers. 

Als je hoofd een klap krijgt, dan schudden je hersenen. De hersenen worden omgeven door vocht en zitten dus los van de schedel. Is de klap hard genoeg, dan raakt het hersenweefsel de binnenkant van je schedel. Soms ontstaat hierdoor schade aan de hersenen, en aan de bloedvaten die de hersenen zuurstof geven. Er kunnen zelfs bloedingen optreden (bron: hersenstichting.nl, hersenletsel.nl).

De krachten van water en boards worden vaak onderschat. Een surfboard dat met de kracht van een golf wordt meegesleurd kan met dezelfde snelheid en kracht toeslaan als een honkbalknuppel. 

Bekend is:

• Hersenletsel is cumulatief: één klap kan genoeg zijn, maar de kans op langdurig letsel neemt met elk nieuw hoofdtrauma verder toe.

• Een helm kan beschermen: moderne surfhelmen zijn licht, comfortabel en ontworpen om impact te dempen zonder bewegingsvrijheid te verliezen. Studies laten zien dat het dragen van een helm de kans op ernstig hoofdletsel aanzienlijk kan verminderen.

Bron: Klotsbak fotografie

Waarom we (nog) geen helmcultuur kennen in surfen

Surfen draait om vrijheid, stijl en verbondenheid met de natuur. Voor veel surfers voelt een helm onnatuurlijk, of “niet cool”. 

Als we kijken naar de evolutie van andere boardsporten, zoals snowboarden of skateboarden, zien we dat helmgebruik naarmate de sport groeide genormaliseerd werd. Op de piste zie je de meerderheid een helm dragen. Ook binnen andere sporten is het gebruik van helmen een veelbesproken onderwerp. Onlangs werd een grote stap gezet in het voorkomen van hersenletsel in de sport, door publicatie van “Hoofdzaak” een advies over voorkoming van hersenletsel vanuit de Nederlandse Sportraad (lees hier het volledige adviesrapport).

Het dragen van een helm hoeft geen beperking te zijn, maar een extra zekerheid waardoor je langer kunt blijven doen wat je lief is. Zou deze ontwikkeling ook bij surfen doorzetten? 

Waarom ik wél een helm draag

Surfen is een van mijn passies. Een jaar geleden op een stralende surfdag werd ik zelf geraakt door een surfboard. In eerste instantie zag je alleen een bloedneus, en in het ziekenhuis werd een gekneusde neus gediagnosticeerd. Wat je niet zag waren de hoofdpijn, duizeligheid, misselijkheid, concentratie- en geheugenproblemen, verminderde balans en de moeite met praten. Pas maanden later werd door een neuroloog niet-aangeboren hersenletsel vastgesteld. 

Kort na het ongeval moest en zou ik weer het water in. Ik wilde terug naar de zee. Ik wilde geen angst ontwikkelen die mij bij de zee zou weg houden. Ik zou weer gaan surfen. Het was zeker niet ontspannen surfen. Elke golf weer herbelevingen, bang dat het opnieuw mis zou gaan. De laatste surfsessie (die van het ongeluk) was nou niet echt een positieve ervaring. Maar ik wilde door. Ik ga door. Maar wel met helm. 

De impact van het ongeluk, nu een jaar later, is enorm. Ik heb nog steeds de klachten die ik eerder beschreef. De ene dag is de andere niet, daar ben ik eerlijk in. Soms lukt het om op een mooie en goede dag mijn surfboard te pakken en de zee in te gaan. Maar ook op een goede dag word ik sterk gelimiteerd door de klachten. Er zijn helaas ook veel dagen waarop surfen echt niet lukt. Ik kies nog steeds heel bewust mijn momenten uit waarop ik ga surfen. Mijn surfbuddy, aka mijn helm, gaat altijd mee. Ook al lig ik maar met één andere surfer in het water. Ik heb mijn helm altijd op. Ik voel me dan minder kwetsbaar.

Ook twee van mijn andere passies kunnen sinds het ongeluk niet; het geven van surflessen én het maken van foto’s vanuit het water. Staan of zwemmen in de branding dat lukt mij niet, de duizeligheid komt al binnen enkele minuten. Echt een gemis, al die lachende gezichten van mensen die kennismaken met surfen en het vastleggen van een omslaande golf.

Ondanks adviezen en hulp van meerdere zorgverleners merk ik weinig verbetering van de klachten. Vrienden hebben inmiddels een crowdfunding opgezet voor gespecialiseerde behandeling bij Cognitive FX in Amerika gericht op het herstellen van hersenletsel. Na deze behandeling hoop ik mijn passie voor fotografie en surfen weer te kunnen uitoefenen.

Een beweging starten

Door het delen van dit verhaal wil ik bewustwording creëren over hersenletsel en de gevolgen die een klap van een surfboard kan hebben. Een cliché maar wel waar: voorkomen is beter dan genezen. Met een steeds drukker wordende lineup is voorlichting en bewustwording steeds belangrijker.

Jij kan helpen

Samen kunnen we het verschil maken. Door dit verhaal te delen, door mee te praten over veiligheid in de lineup en door kleine stappen te zetten richting een cultuur waarin bescherming net zo normaal is als zonnebrand. Want uiteindelijk gaat het niet om stoer zijn of "erbij horen”. Het gaat erom dat we allemaal, ieder met onze eigen reden, zo veilig mogelijk kunnen blijven spelen met de golven.

Wil je mij helpen met herstellen en bijdragen aan meer bewustzijn voor veiligheid in het water?

• Bekijk de crowdfunding

• Deel dit verhaal met je surfcommunity

• Bekijk de Insta van mijn bedrijfje en koop een door mij ontworpen kledingstuk in de webshop